این گزارش که به بررسی روند تغییر ارزش‌های اخلاقی طی پنج دهه اخیر می‌پردازد، تلاش می‌کند با بررسی داده‌ها، اطلاعات و نتایج پیمایش‌ها به این سوالات پاسخ دهد که روند تغییر ارزش‌های اخلاقی ایران در گذر زمان به چه شکل بوده است؟ اخلاق در چه حیطه‌هایی کم‌رنگ‌تر شده است؟
در این پژوهش، با بررسی پیمایش‌های مختلف که شرح آن‌ها در این گزارش رفته است، مقولاتی چون اخلاق همبستگی (فردگرایی و دگرخواهی، اعتماد، اعتماد بین‌فردی، اعتماد اجتماعی یا تعمیم‌یافته، اعتماد نهادی)، ارزش‌های اخلاقی فرهنگی-اجتماعی اعم از مثبت (گذشت، صداقت و راست‌گویی، امانت‌داری، انصاف، رعایت حقوق دیگران، وفای به عهد) و منفی (دروغ‌گویی، تملق و چاپلوسی، تظاهر و دورویی، تقلب، ناامیدی، حرص)، اخلاق حرفه‌ای (وجدان کاری، قانون‌گرایی) و آسیب‌های اخلاقی- اجتماعی (روابط بی‌قیدوشرط و پایبندی به ارزش‌ها، امنیت جانی و جرایم موجود در جامعه) مطرح و تحلیل شده است.
به استناد این مطالعه، هرچه تاریخ به‌سوی جلو حرکت می‌کند، شرایط اخلاقی نه‌تنها بهتر نشده، بلکه یا در درصدی متوسط مانده یا از آنچه بوده، بدتر شده است. هم‌چنین اخلاق در تمام حیطه‌های مربوط به اخلاق همبستگی، ارزش‌های اخلاقی فرهنگی-اجتماعی و اخلاق حرفه‌ای نسبت سال‌های قبل کم‌رنگ‌تر شده است که می‌تواند از خلال این رفتار‌های اخلاقی آسیب‌هایی حاصل شوند و کل جامعه را با خود درگیر کنند.
مطابق یافته‌های محققان این پژوهش، در بحث اخلاق حرفه‌ای، معلمی در درجه اول و پزشکی در درجه دوم از اصنافی هستند که در سالیان متوالی، مردم نسبت به آن‌ها بیشترین اعتماد را داشته‌اند و گفته‌اند نسبتاً زیاد وظیفه‌شان را به‌درستی انجام می‌دهند. اما از طرف دیگر، جرایم روزبه‌روز در حال بیشتر شدن هستند. مردم بدون ابا دروغ می‌گویند، حق‌وحقوق دیگران را رعایت نمی‌کنند، برای پیشبرد اهداف خود قوانین را زیر پا می‌گذارند و دست به تقلب می‌زنند، به همین دلیل، صداقت را سادگی آدم‌ها قلمداد می‌کنند. میزان همبستگی در میان مردم بسیار کم است و مردم علاقه به کمک کردن ندارند.
در قسمت نتیجه‌گیری این گزارش می‌خوانیم زمانی که مردم (اکثر قریب به اتفاق) از بد بودن شرایط اخلاقی جامعه صحبت می‌کنند، خودشان را جدا از باقی جامعه درستکارتر می‌دانند؛ درصورتی‌که در مواقع خاص این‌گونه عمل نمی‌کنند یا شاید در بعضی از موازین اخلاقی به‌درستی عمل کنند.
نظرات کاربران