خانواده، اولین، مهم‌ترین و پربرکت‌ترین نهاد اجتماعی در تاریخ و فرهنگ و تمدن انسان‌هاست، خانواده، پرمعناترین و زیباترین فرض برای پدیدآیی کامل‌ترین رابطه‌ی انسانی، یعنی رابطه‌ی زن و شوهر است.
وقتی می‌گوییم «فرهنگ»، منظور روح حاکم بر یک خانواده است. یعنی خصوصیات یک خانواده و عمق کیفیت، پختگی روابط بین افراد آن. نحوه ارتباط و احساسی که اعضای یک خانواده با هم دارند.
وقتی از زیبایی فرهنگ یک خانواده صحبت می‌کنیم، می‌دانم کلمه« زیبا» تعابیر مختلفی دارد، اما آن را برای توصیف فرهنگی به کار می‌برم که افراد خانواده در آن از با هم بودن لذت می‌برند، باور ها و ارزش‌های مشترکی دارند و تعامل بین آنها طبق اصولی است که در تمام دوران زندگی حاکم است. درباره فرهنگی حرف می‌زنم که در آن «من» جای خود را به «ما» داده است.
خانواده یعنی تجربه «ما» و «روحیه ما» بنابراین حرکت از من به ما و از استقلال به همبستگی شاید از سخت‌ترین جنبه‌های زندگی باشد. وقتی خوشبختی شما از خوشبختی دیگران حاصل می‌شود، متوجه می‌شوید که از من به ما رسیده‌اید و در اینجا روند حل مشکلات و استفاده از فرصت‌ها تغییر می‌کند.

ارزش خانواده پیش از هر چیز بر پایه مودّت و دوستى بین اعضاى آن استوار است؛ اعضایى که انجام حقوق متقابل آنان را در کنار یکدیگر نگاه داشته است و اگر این جریان بر اساس دوستى و تفاهم و برکنار از منیّت‌ها ادامه یابد به کمال انسانى مورد انتظار خواهد انجامید. از نگاه قرآن، خانواده، مدرسه محبت و دوستى است؛ در آیه 21 سوره روم آمده است:
(و من آیاته أن خلق لکم من أنفسکم أزواجاً لتسکنوا الیها و جعل بینکم مودّة و رحمة إنّ فى ذلک لآیات لقوم یتفکّرون) از نشانه‌هاى او این است که از خود شما جفت‌هایى براى شما آفرید تا نزد ایشان آرامش یابید و میان شما دوستى و مهربانى برقرار ساخت. همانا در این نشانه‌هایى است براى آنان که مى‌اندیشند.
در این آیه چند نکته و نقطه با اهمیت درباره خانواده وجود دارد که شایسته بررسى است:

1. أزواجاً من انفسکم؛ همسرانى از خودتان. بر اساس این تعبیر، رابطه و پیوند زن و شوهر یکى از ابعاد مهم خانواده است.
2. و جعل بینکم مودّة؛ میانتان دوستى برقرار ساخت. دومین نقطه مهم در خانواده محبت بین زن و شوهر است؛
3. لتسکنوا؛ تا آرامش یابید.(سکنى) دست یافتن به مقام سکونت و آرامش است, و این تعبیر در قرآن اشاره به این واقعیت دارد که آرامش، مقام و موقعیتى است که انسان در پهنه هستى باید بدان دست یابد و از دیدگاه قرآن وظیفه خانواده زمینه سازى براى همین هدف است حال چه براى زن و شوهر یا کسانى که راه آنان را ادامه مى‌دهند یعنى فرزندان. 4. رحمة: اصل مهربانى.
الفت زن و شوهر و همکارى آن دو با نیروى عشق و محبت در مسیر کمال، رحمت ومهربانى را براى خانواده و دیگران به بار مى‌آورد، پس پیوند سالم است که ضامن فراهم شدن زمینه مناسب براى ارتباط مسؤولانه و ماندگار است و این چیزى است که نوگامانى که در آغاز راهند، از آن الگو مى‌گیرند و در روابط آینده‌شان با جامعه به عنوان سرمشق بدان مى‌نگرند.

«فرهنگ خانواده» زمانی زیبا و کار آمد می‌باشد. که در آن خانواده می‌توانید با هم کار کنید، به طرف مقصد هم حرکت کنید و کمک هم باشید. همچنین شما را در مقابله با نیروهایی که منجر به خارج کردن شما از مسیر هستند، یاری می‌دهد. این نیروها می‌تواند نیروهای بیرونی از قبیل محیط، افت و خیز اقتصادی، یا بیماری‌های ناگهانی که خارج از اختیار ماست و یا نیروهای درونی از قبیل کشمکش، کمبود ارتباطات، میل به انتقاد، گله، مقایسه و رقابت باشد.

ویلیام دوهرتی مشاور خانواده می‌گوید: (نیروهایی که در دنیای امروز به خانواده فشار می‌آورند، بسیار قوی هستند. در نهایت ما باید تصمیم بگیریم که می‌خواهیم کشتی را هدایت کنیم یا در هر جهتی که آب مارا ببرد پیش برویم. رمز هدایت موفق‌آمیز کشتی این است که نسبت به شعائر خانواده مصمم باشیم.)

تحولات و تغييرات اجتناب ناپذير عصر حاضر به طور طبيعي بر نهادهاي اجتماعي از جمله خانواده تأثير گذارده است. در سالهای اخير كشور ما نيز تغييرات گستردهای را تجربه نموده است كه اين عنصر پايه‌ای فرهنگ؛ يعنی خانواده را متحول ساخته است. اساساً در شرايطی كه نظام ارزشهای جامعه در حال گذار دستخوش تغيير می‌گردد، بازتاب اين وضعيت را می‌توان در نظام ارزش‌های خانواده مشاهده نمود.

اهميت سلامت خانواده و به تعبيری بهتر تحكيم خانواده ايجاب می‌كند كه در درون خانواده‌ها، مديريتی كارا و اثربخش حاكم باشد تا با دستيابی به تمامی قابليت‌های نهفته و بكارگيری استعدادهای اعضای آن، شاهد توسعه درون‌زا و بهينه‌سازی زندگی خانوادگی باشيم.

یکی از بهترین کارهایی که می‌توانیم برای خانواده خود بکنیم، این است که ساعاتی را به دور هم جمع شدن اعضای خانواده اختصاص دهیم. همه به ویژه بچه‌ها دوست دارند از تجارب اعضای خانواده آگاه شوند و بیشتر احساس نزدیکی می‌کنند.
آنها خانواده‌ای می‌خواهند که اعضای آن نسبت به هم توجه دارند و به یکدیگر اهمیت می‌دهند. جلسات خانوادگی امکان پاسخگویی فعال و پرقدرتی را برای چالش‌های خانواده امروز فراهم می‌آورد و باعث می‌شود بتوانیم خانواده را در بالای فهرست برنامه‌ها قراردهیم. وقتی را که به فرزندان خود اختصاص می‌دهیم، نشانگر اهمیتی است که برای آنها قائل هستیم.

اینها همه به صورت خاطراتی در می‌آیند که باعث انباشته‌شدن حساب عاطفی می‌شوند. پدران و مادران ما برای ما با جمع‌های خانوادگی خاطره ایجاد کردند و زمینه رشد و همدلی را فراهم نمودند؛ حال وظیفه ماست که این شرایط را برای فرزندان خود فراهم آوریم.

جلسات خانوادگی بهترین زمان آموزش است و با تغییرات عظیمی که در جامعه صورت می‌گیرد، آموزش در خانواده بیش از پیش ضرورت دارد. اگر ما بچه‌هایمان را آموزش ندهیم، جامعه این کار را خواهد کرد، آنگاه ما و خود آنها مجبور خواهیم شد نتایج حاصل را تحمل کنیم.
وقتی را که به خانواده اختصاص می‌دهیم، بهترین زمان برای حل مسائل است. اثر بخشی همه‌ی باورها و رفتارهای متعالی دینی که مولفه‌های اصلی آن بر فطرات و عقلانیت و معنویت استوار است، قبل از هر جای دیگر در درون خانواده و در منظر نگاه‌های پر معنای همسر، فرزندان با دنیایی از احساسات خوشایند، پدید آیی نگرش‌های مثبت و همدلی‌ها و همانندی‌ها و یا خدای ناکرده بعضاً احساسات ناخوشایند مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
سالم‌ترین، مثبت اندیش‌ترین، امیدبخش‌ترین و تلاش‌مدارترین نوجوانان وجوانان کسانی هستند که با بیشترین همدلی و همانندی باپدر و مادرمتحول گردیده و خوشایندترین دلبستگی را نسبت به آنان داشته‌اند.

و این حقیقت را بدان معناست که برنامه‌های متنوع تربیتی و فرهنگی و اجتماعی برای کودکان و نوجوانان زمانی می‌تواند به درستی اثربخش باشد که آنها را در کنار والدین در کانون خانواده با احساس خوشایندی از همدلی‌ها و همانندی‌ها و دلبستگی‌ها امن بیابیم. پس خانواده را پاس داریم، همه را در خانواده ببینیم وهمه را برای استحکام، صلابت و پویایی و نشاط خانواده بخواهیم‌.